Saboteuses 02: Mol

De saboteuses zijn op hun hoede als een belangrijke spion geëxecuteerd is. Er móet wel een mol in hun midden zijn die de boel verlinkt aan de bezetter. Iedereen kent de regels en Pauline, die werkt onder de naam ‘Naald’, lijkt het leven een groot avontuur, maar kijkt ook goed om zich heen. Het uitvoeren van de opdrachten vereist steeds grotere risico’s. De spionnen verdenken elkaar en de sfeer wordt er niet gezelliger op. Elk contact met de bezetter wekt meteen argwaan. Als het opnieuw mis dreigt te gaan is het zeker: de mol moet uitgeschakeld worden.

Het tweede deel van de eerste cyclus leest lekker weg. De verhaallijnen zijn eenvoudig te volgen en toch zit er genoeg spanning in verwerkt. De tekeningen en de inkleuring zien er goed uit, vooral de grote tekeningen maken indruk. (BvE)

https://www.striptip.nl/strip-speeddates/de-strip-speeddates-van-februari-2024/

Over de Tweede Wereldoorlog spreken we (ik althans) nog steeds als over 'de oorlog'. Dat zal wel een generatiekwestie zijn: mijn ouders hebben die oorlog bewust meegemaakt en in mijn jeugd hoorde ik geregeld mensen spreken over 'voor de oorlog' of 'net na de oorlog'.

In ieder geval blijft, na zo'n tachtig jaar die oorlog nog steeds boeien. Er verschijnen dan ook nog altijd strips die zich in die tijd afspelen. Een voorbeeld hiervan is het tweeluik Saboteuses, verschenen bij uitgeverij Silvester. Er is intussen ook een tweede tweeluik aangekondigd.

Lange tijd is de oorlog vooral als een mannenaangelegenheid gezien. De verhalen over de oorlog staan bol van heroïek en tragiek, waarbij de mannen de hoofdrol spelen. Maar er waren ook vrouwen die zich actief met de oorlog bemoeiden. In Nederland kennen we Hannie Schaft en dan houdt het een beetje op. Veel andere vrouwen bleven anoniem.

Special Operations Executive
Op 22 juli 1940 nam het Britse oorlogskabinet het besluit om een geheime dienst op te zetten, de SOE (Special Operations Executive). De organisatie opereerde in het geheim en bediende zich vaak van geweld: moorden, ontvoeringen, aanslagen). Daarbij werden ook vrouwelijke agenten opgeleid. Volgens de inleiding van Saboteuses werden er 37 vrouwen opgeleid, van wie er veertien niet terugkeerden.

Over dat getal valt wel te twisten. In SOE in France van M.R.D. Foot (1966) worden al meer dan vijftig vrouwelijke agenten genoemd. Op Wikipedia is er sprake van een nog groter aantal, maar waarschijnlijk gaat het daar over vrouwen die op een of andere manier bij de organisatie betrokken waren en niet alleen over de vrouwelijke agenten.

Het past wel in deze tijd om aandacht te vragen voor minderheidsgroepen op oorlogsgebied. Zo is er gepubliceerd over de rol van mensen van kleur bij de bevrijding van Nederland. Ook vrouwen hebben in het verleden altijd te kampen gehad met weinig belangstelling en waardering. Gelukkig wordt er hard gewerkt om die achterstand weg te werken. Ik denk hierbij aan het werk van Els Kloek en van het schrijverscollectief Fixdit. Het is daarom niet meer dan logisch dat de schijnwerper gezet wordt op de vrouwelijke agenten.

Naald en Mol
Saboteuses bevat twee albums: Naald en Mol. De hoofdpersoon is Paulette Kincaid. Zij is geen historische figuur; haar geschiedenis is verzonnen, maar moet een beeld geven van hoe vrouwen actief waren in de geheime dienst.

Paulette is nog maar vijftien jaar oud in 1942. Nou goed, bijna zestien. Ze werkt bij haar tante in een kledingzaak/naaiatelier, maar daar heeft ze het niet naar haar zin. Haar vader had een Bentleygarage en hij heeft haar autorijden geleerd. Als ze buiten voor de winkel een vrouw ziet die onmiddellijk naar het ziekenhuis moet, vordert ze min of meer een jeep en brengt de vrouw weg. Zo komt ze in contact met militairen. Ze verzwijgt haar werkelijke leeftijd wordt toegelaten tot de opleiding tot agente.

Naar Frankrijk
Ze wordt uitgezonden naar Frankrijk en kiest daar de codenaam 'Naald'. Dat het daar allemaal niet vanzelf gaat, blijkt al uit de openingspagina van het eerste deel waar Paulette op het punt staat een zelfmoordpil in te nemen.

In het tweede deel blijkt dat er waarschijnlijk een verrader bij de organisatie betrokken is. De vrouwen werken nauw met elkaar samen, maar in hoeverre kun je elkaar vertrouwen? Natuurlijk blijkt de mol iemand te zijn die je aanvankelijk niet verdenkt en Paulette zal een moeilijke beslissing moeten nemen.

De twee delen lezen prettig: het verhaal houdt genoeg vaart en worden vragen opgeworpen die je beantwoord wilt hebben, waardoor je door blijft lezen. Ook is het belangrijk dat een niet zo bekend deel van de geschiedenis aandacht krijgt.

Een deugende hoofdpersoon
Heel erg origineel is het verhaal niet. Er zijn al veel avonturenverhalen waarbij de held of heldin moeilijkheden moet overwinnen. De hoofdpersoon wijkt wat af van haar omgeving. Ze is eigenzinnig en gedreven. Dat zijn punten die het gemakkelijker maken om mee te leven. De scenarioschrijver, Jean-Claude van Rijckeghem heeft weinig moeite gedaan om het de lezer lastig te maken. We weten vanaf het begin dat Paulette deugt. Wie er minder deugen, is niet altijd duidelijk en dat maakt het verhaal wat interessanter.

Het verhaal ontstijgt dat van de gemiddelde avonturenstrip niet, maar misschien is dat ook weer niet heel erg. Je leest een prettig verhaal en je krijgt en passant wat geschiedenis mee. Zo worden het nuttige en het aangename verenigd.

Tekeningen
De tekeningen van Thomas du Caju zijn over het algemeen in orde, maar ze zijn wel erg 'gladjes'. Op de openingspagina zit Paulette in beroerde omstandigheden, maar het is allemaal heel esthetisch weergegeven. Het is me te clean en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat Paulette vooral als mooie vrouw in beeld gebracht moest worden. Verder wordt de dramatiek wel erg zwaar aangezet.

Wel leiden de tekeningen je goed door het verhaal. Ze zijn helder en je aandacht gaat gemakkelijk naar de zaken die voor het verhaal belangrijk zijn. Op detailniveau gaat het nog wel eens mis. Hoe een sigaret in een mond gehouden wordt (blz. 5 bijvoorbeeld) is soms net niet natuurlijk, bewegingen lopen niet altijd soepel, soms wringt het perspectief, waardoor de lengte van ledematen niet helemaal klopt of zijn er onhandige oplossingen gekozen. Op bladzijde 35 zien we twee fietsen, die we meer van voren hadden moeten zien, maar dat is misschien een te lastig perspectief.

Voor Nederlanders, fietsers bij uitstek, valt het waarschijnlijk al snel op als er iets niet klopt bij een rijwiel. Op bladzijde 36 gaat 'Muis' onderuit met haar fiets en dan gaat er ook van alles bij het tekenen fout: de fiets lijkt te klein, maar er is ook wat mis met het lichaam van Muis, als je kijkt naar haar armen en naar hoe haar benen aan het lichaam zijn gezet.

Setting
Tijdens het lezen valt dat overigens niet altijd op en de setting (gebouwen, auto's, vliegtuigen) lijkt me in orde. Kenners van auto's en vliegtuigen kunnen hier beter een oordeel over uitspreken, maar ik had wel steeds het idee dat ik in de jaren veertig was. De sfeer van een historisch verhaal is goed gehandhaafd.

Zoals gezegd op tekeningen en scenario is wel wat aan te merken, maar wie gewoon een prettige strip wil lezen over de Tweede Wereldoorlog komt wel aan zijn of haar trekken. En dat dit wat minder bekende stukje geschiedenis aandacht krijgt is zonder meer winst.

https://teunisbunt.blogspot.com/2023/11/saboteuses-1-naald-2-mol-van-rijckeghem.html

De “Saboteuses” zijn nog steeds in Frankrijk en wachten op hun volgende opdracht. Net zoals in deel 1 “Naald” brengt het impulsieve, opvliegende karakter van Paulette, aka Naald, haar nu ook weer in de problemen. Julie, dochter van de door de Duitsers gefusilleerde verzetsleider (zie deel 1), vermoedt dat er een verklikker in de verzetsgroep schuilt. Ze verdenkt Naalds collega Muis er van de mol te zijn en is er van overtuigd dat die haar vader verlinkt heeft aan de bezetter. Julie heeft geen harde bewijzen, maar brengt Naald toch aan het twijfelen. Het verhaal gaat zijn gang met de klassieke ingrediënten. Duitsers die op het verkeerde moment arriveren, een collega saboteur die maar net aan een controle ontsnapt, een sabotage aanslag die op het nippertje lukt. Tot er plots een onverwachte wending komt als Julie Naalds vriendje René, ontmaskert als ‘de mol’. Het zaakje loopt uit de hand. Naald valt terug op de automatismen uit haar opleiding en schakelt René uit. Op zich een te verwachten actie ware het niet dat Naald zwanger is van René. Bovendien vindt Muis Naald te onberekenbaar en wilt ze haar terugsturen naar Engeland. Naald weigert echter en blijft in Frankrijk, wordt vervolgd.
Het scenario is ditmaal misschien niet het ingenieuste, maar het tempo en de actie maken veel goed. Via flashbacks krijgen we een beeld van de “rugzak” die op Naalds schouders rust. De gespannen relatie met haar vader, diens ongelukkige dood en een abortus op jonge leeftijd laten duidelijk sporen na. Is haar lidmaatschap van de SOE een vlucht om dit alles te verwerken? Alle lof voor de tekeningen van Thomas Du Caju. Pure klasse! Ze mogen gerust naast andere oorlogstekenaars als Jarbinet en Speltens staan. Of het nu gaat om oorlogsvliegtuigen, een zicht op Londen, een schip dat de haven van Ouistreham binnenvaart, een tanktransport of actiescènes, alles wordt met oog voor detail op papier gezet. Een hele reeks pareltjes van begin tot einde. (HV)

https://sprokkels-en-brokkels.be/the-best-of-2023/#mol

Churchill's Angels zetten Europa in vuur en vlam

De samenwerking tussen Thomas Du Caju en Jean-Claude Van Rijckeghem levert stilaan een indrukwekkend oeuvre op met de Tweede Wereldoorlog als onderwerp: Betty & Dodge (2008), Little England (2017), 349 Squadron (2018), De Muizen van Leningrad (2019), Vleugels van Hoop (2021).

Saboteuses gaat drie cyclussen van telkens twee albums tellen en zou wel eens hun magnum opus kunnen worden! Paulette en haar meerdere, 'Muis', proberen de basis te leggen voor het succes van de D-Day-invasie. Is verzet plegen dan toch niet uitsluitend mannenwerk? Het is geweten dat veel vrouwen actief deelnamen aan de résistance. In de ogen van de bezetter golden ze niet als verdacht. Ze houden zich immers bezig met de zorg voor hun gezin... En die nazi's maar de wellevende heer uithangen (zoals oberfeldwebel Hans Schmidt). Ondertussen beschermen ze onderduikers, verspreiden pamfletten en wapens in hun kinderwagens en verbergen ze berichten in hun mooie krulletjes. Ook aanslagen op agenten en officieren staan op hun programma. Uiteraard loopt niet altijd alles op wieltjes. Schuldgevoel wordt een vaste metgezel. De plaatselijke verzetsgroep maquis heeft een levensgevaarlijk probleem: er zit duidelijk een mol in hun groep! Spionnen kunnen bovendien verraden worden door het kleinste detail: wie smeert er nu reuzel op zijn croissant? Inderdaad, in Frankrijk doet niemand dat.

Thomas Du Caju maakt van elke prent een ex libris die je aan je muur wil hangen. De negende kunst in zijn volle glorie! Let ook op de prachtige details: we zijn zowaar een heerlijke fles Calvados Vieux Père Magloire gaan kopen. Schol!

Paulette krijgt heel wat te verduren in dit tweede album. Lid zijn van de Special Operations Executive (SOE) is niet voor doetjes, maar dat is onze 'Needle' allerminst!

In deel 3 gaan we de achtergrond en de beweegreden van Muis vernemen om tot de SOE toe te treden. De sabotageacties nemen uiteraard toe, als voorbereiding op D-Day. En wat met die schilder die opduikt op de Normandische klippen in de buurt van de Duitse verdedigingswerken? Komaan, uitgeverij Silvester, laat de drukpersen starten!

CHRIS HUYBRECHTS

https://www.stripspeciaalzaak.be/besprekingen/churchills-angels-zetten-europa-vuur-en-vlam