Wie me raakt (+stofomslag)

Een abattoir, een hert en kunstgaleries

Zij – Aude – werkt in de palliatieve zorg, hij – Fabien – in het abattoir. Ruw, smerig nachtwerk. Maar het moet; het jonge middenklassengezin heeft moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Alles verandert wanneer Fabien een zot slaapverhaal aan zijn dochtertje vertelt over zombievarkens en herten, en daags nadien een ree aanrijdt en een professioneel getatoeëerd varken in zijn slachthuis aantreft. Hij slaagt erin de eigenaar van het varken te achterhalen, merkt dat diens ­autistische dochter daarvoor zorgde, en start een zoektocht langs kunstgaleries om elke betrokkene een beter leven te geven. Zijn kijk op de wereld, gezin en werk, krijgen zowel deuken als kleuren. En de adempauze waar hij zo naar verlangde.

Met het hert op de knalgele cover creëren de auteurs meteen al een mystiek sfeertje. Sfeer en emotie zijn dan ook allesbepalend in deze experimentele beeldroman, die hard en dan weer intimistisch is. Grafisch mooi getekend ook, met vijf afwisselend terugkerende kleuren. Een geslaagd experiment.

- Geert De Weyer

Het is aanpoten in het gezin van Fabien en Aude. Fabien werkt op een abattoir, waar hij varkens moet doden. Twee weken dagdienst, een week nachtdienst. Zijn partner, Aude, ziet hij weinig: die werkt als hij thuis is. Ze werkt in de palliatieve zorg, waar het altijd druk is. Samen zorgen ze voor dochter Elisa.

Fabien is de hoofdpersoon in de graphic novel 'Wie me raakt', getekend door Laurent Bonneau, op een scenario van Damien Marie.

De vijfjarige Elisa heeft een eigen willetje en ze wil dat Fabien haar een verhaal vertelt voor het slapengaan: er moeten zombievarkens in voorkomen, een ridder, een toverstaf, een poes, een prinses. De leider van de varkens is de vader van Bambi, die is ook dood.
Aanrijding

Niet lang daarna overrijdt Fabien een hinde. Hij ziet andere hindes oversteken en er is een mannetjeshert, alsof het zomaar uit het verhaal gestapt is. Daarna veranderen er dingen in het leven van Fabien.

Het heeft er niets mee te maken, maar ik moest er toch aan denken: aanrijdingen dieSup zaken in een verhaal aan het schuiven brengen. De aanrijding in 'Herinneringen van een engelbewaarder' (1971) van Willem Frederik Hermans, waarin er er vlak voor het uitbreken van de oorlog een Joods meisje wordt doodgereden. En SuperTex (1991) waarin een Joodse man in een Porsche op sabbat een jongen aanrijdt die op weg is naar de synagoge. In beide boeken beïnvloeden de aanrijdingen de rest van het verhaal.

Fabien gaat zich afvragen wat er werkelijk van belang is in zijn leven en als er tussen de aangevoerde dieren zich een varken bevindt dat getatoeëerd is, besluit hij het te redden. De kunstenaar blijkt een jonge vrouw met autisme te zijn.

Een tijdje lang lijkt de richting verdwenen uit het leven van Fabien. Hij komt zelfs even op straat terecht, is heel kort vrijwilliger bij het Leger des Heils en probeert een kunstproject te maken van het getatoeëerde varken.

En misschien heeft hij niet beter dan terug te gaan naar zijn oude baan in het abattoir.
Het verhaal veranderen

Als Fabien breekt met zijn oude leven, is hij er een tijdje tussenuit. Achteraf zegt hij dat hij het verhaal wilde veranderen. Blijkbaar is hij lang genoeg een personage in het verhaal van zijn eigen leven geweest, hij wil dat verhaal mee kunnen sturen. De vraag is of je dat uiteindelijk kunt.

'Wie me raakt' is een ontroerend verhaal over een vader en een dochter. De dochter zorgt ervoor dat hij zijn eigen verhaal gaat maken. Maar het gaat ook over vriendschap: Fabien kan altijd terugvallen op een bevriend echtpaar. Over eigenzinnigheid: het tatoeëermeisje praat eigenlijk niet, maar ze laat zichzelf wel zien in wat ze doet. Fabien zet zich ook voor haar in.

De pogingen om getatoeëerde varkens een plaats te laten krijgen binnen de kunst is aan de ene kant een manier om het meisje tot haar recht te laten komen, aan de andere kant vind ik juist dat deel van het verhaal minder geslaagd. Toch te veel een deus ex machina, een net te gemakkelijke oplossing.

Dat Fabien uiteindelijk zijn leven niet definitief kan ontstijgen, vind ik dan wel weer sterk. Niet voor niets eindigt het boek met een zwarte bladzijde.
Menselijk

'Wie me raakt' is een heel menselijk boek: het toont de mens in zijn geworstel en in zijn liefde tot wie hem nabij zijn.

De tekeningen van Laurent Bonneau staan me aan. Veel tekeningen hebben maar een enkele steunkleur. Als het verhaal van setting verandert, verandert de steunkleur. In de tekeningen zorgt de inkt voor zwarte vlakken, het lijntje waarmee Bonnea tekent is lekker los. Het leven van Fabien verloopt niet zo strak en de manier van tekenen past daarbij.

Het is mogelijk dat verschillende lezers 'Wie me raakt' verschillend lezen: het verhaal laat ruimte voor interpretatie. Maar niemand kan, lijkt me, om het positieve heen: de liefde, de vriendschap, de eigenzinnigheid. Doordat niet alles dichtgetimmerd is, blijft het verhaal intrigeren. Wie me raakt is een strip waar je lang mee kunt doen.

'Wie me raakt' is uitgegeven als fraaie hardcover met stofomslag, aan de binnenkant waarvan nog een tekening te vinden is.

https://teunisbunt.blogspot.com/2024/07/wie-me-raakt-damien-marie-laurent.html

Fabien en Aude hebben een kind, eindelijk. En zo’n kind verandert je, bespeurt Fabien. Hij werkt bij een varkensslachterij, maar dat past heel erg niet bij het gevoel dat hij heeft sinds Elisa, zijn dochtertje in zijn leven is. Elisa weet wel wat haar vader doet, maar ze beseft niet half wat het inhoudt en wat het met hem doet. Wij worden daar als lezer over ingelicht, zien Fabien worstelen met zijn dagelijkse bezigheid. En dat terwijl hij eigenlijk kunstenaar is en op die manier veel liever zijn geld zou willen verdienen. Maar er heerst een economische crisis, wie is er geïnteresseerd in kunst? Aude werkt in een ziekenhuis, in de palliatieve zorg. Ze draait soms nachtdiensten en komt thuis als Fabien vertrekt. Ze leven nogal langs elkaar heen, want er moet geld in het laatje komen. Fabien zorgt vaak voor Elisa en bedenkt samen met haar verhalen. Ze maken een boekje zodat ze hun verhaal een beetje bij kunnen houden. Fabien is dol op Elisa en raakt beïnvloedt door haar onschuld. Op een dag knapt er iets. Hij heeft onderweg een hinde aangereden met zijn auto en heeft het arme dier af moeten maken. Dat is het moment waarop hij besluit dat alles anders moet. Hij wil geen varkens meer doden. Bij de slachterij moet hij dan varkens keuren. Afwijkende dieren moet hij afkeuren, die worden dus niet eens geslacht maar zinloos vermoord. Als hij een getatoeëerd varken eruit pikt, besluit hij het mee naar huis te nemen. Dat mag echter niet en daarom neemt Fabien maar ontslag. Hij zoekt de boer op waar dat varken vandaan komt. Diens autistische dochter blijkt de tattoos gezet te hebben. Fabien besluit er een kunstproject van te maken. Maar dat is allemaal niet zo eenvoudig.

Wie me raakt wordt gepresenteerd als een ‘intimistisch’ verhaal, in navolging van de gelijknamige kunststroming aan het einde van de negentiende eeuw. En die kwalificatie klopt ook wel, we lopen een tijdje mee met het gezin van Fabien dat dankzij de invloed van dochter op vader een verrassende wending lijkt te nemen. De makers hebben de tijd en ruimte genomen om die verandering te tonen. Daardoor is het een mooi, rustig verhaal geworden, waarschijnlijk herkenbaar voor vele lezers. Die drang er eens uit te willen breken, het eens helemaal anders te willen doen. Mooi boek!

https://www.stripschap.nl/pages/topics/wie-me-raakt.php

Afgestudeerd als kunststudent, maar aan de slag als varkensslachter, wil het hoofdpersonage toch iets anders in het leven dan enkel te werken voor brood op de plank. Het wordt een fascinerende vertelling, niet alleen over de innerlijke maalstroom van de uitgebluste slager, maar ook over hoe onze maatschappij hard is voor de gewone man. Het is een ode aan de kunst en tevens een kritiek op de kunstwereld. Sommige monokleurige platen van dit stripalbum hadden trouwens ook in een museum kunnen hangen.

https://www.cuttingedge.be/boeken-strips/strips/24717/stripfax-juni-2024/

Fabien werkt in een abattoir, zijn vrouw werkt in de zorg. Dankzij hun wisselende uurroosters zien ze elkaar amper. Samen hebben ze een vijfjarige dochter voor wie ze te weinig tijd hebben. Wie me raakt is een heel moeilijk boek om te duiden. Tijdens de eerste vijftig pagina’s is het niet makkelijk om te doorgronden waar het boek over gaat. Uiteindelijk blijkt Fabien op onbezonnen wijze ontslag te nemen om een droom na te jagen. We weten absoluut niet of het de bedoeling van de auteurs was, maar de personages zijn lastig om van te houden. We vonden het dochtertje een egoïstisch ettertje, wat wél eigen is aan de leeftijd natuurlijk, de vrouw van Fabien een nogal ééndimensionaal kreng, een bepaalde galeriehoudster een torenhoog cliché en dan is er Fabien zelf nog. Die is het soort personage dat een 18-jarige wellicht een held vindt en een vijftigjarige een aansteller. En dan volgt ook nog eens een onverwacht, maar treffend, einde. Al deze ingrediënten maken het een intrigerend boek, waar je nog lang zal over nadenken.

https://9ekunst.nl/2024/07/06/kort-van-stof-juni-2024/

Ga ervoor om je dromen te laten uitkomen

Het koppel Aude en Fabien heeft echt wel moeite moeten doen om hun kinderwens in vervulling te zien gaan met kunstmatige inseminatie, in vitro fertilisatie en dergelijke meer. Uiteindelijk is dochtertje Elisa geboren. Ze is nu vijf jaar, een leeftijd die alle aandacht vraagt van haar ouders terwijl zij tijdens hun drukke leven ook nog de kost moeten verdienen om de huur en het huishouden te kunnen betalen. Ze werken beiden in shiften met vaak tegengestelde uren, Aude in de palliatieve zorg en Fabien in een varkenslachterij, een job die hij grondig beu is. Elisa opvangen na school moet goed afgesproken worden met de hulp van een bevriend koppel. ‘s Avonds, wanneer Elisa naar bed moet, is de vaste gewoonte om een verhaaltje voor te lezen of te vertellen. Het gaat dan over een prins, een toverstaf, een edelhert, drie biggetjes, enzovoort. Wanneer Fabien kort daarop een ree aanrijdt en een hert ziet in het aanpalende bos, wordt het niet meer als een toevallige gebeurtenis ervaren, maar als een voorteken. De dromerij en de verwarring wordt compleet als er bij een volgende lading varkens een knap getatoeëerd varken bij is, te mooi en te lief om te slachten. Fabien besluit geen varkens meer te doden, hij laadt het varken in zijn auto en rijdt ermee terug naar de varkensboer om het daar tegen vergoeding verder te laten leven. De boer vertelt dat zijn autistische dochter Nathalie zich bezig houdt met tatoeëren, ze wordt daar rustig van. Als voormalig student van een kunstrichting begint Fabien te dromen van een lucratief toekomstperspectief voor zulk artistiek getatoeëerd varken. Alleen is de vraag hoe dit best praktisch aangepakt wordt met een levend die. Er moet ook nog brood op de plank.

Dit album is een vertaling van Ceux qui me touchent (Bamboo, 2023) getekend door Laurent Bonneau op een scenario van Damien Marie (San Francisco 1906, Na de Hel, 300 Gram,...). Bonneau kennen we van zijn vorige one-shot De Knuffel en de driedelige reeks Metropolitan. Hij tekent hier met fijne pen, soms wat rudimentair, en met een eenzelfde kleuring, niet binnen de aflijning, maar volledig voor de personages en hun omgeving. De afwisselend gebruikte kleuren — groen, geel, oranje, bruin, paars — duiden op de sfeer of de gemoedstoestand van dat moment. Zo zal groenachtige inkleuring veeleer duiden op een nuchtere feitelijke weergave van die gebeurtenis. Het is even wennen aan deze totaalinkleuring van hele pagina’s in dezelfde tint, en tinten die elkaar afwisselen. Het zijn tekeningen met een emotionele sfeerschepping. Heel wat prenten zouden meteen als schilderij kunnen worden uitgebracht.

Bij een eerste lezing van het album ben je geneigd het verhaal ietwat vergezocht te vinden. In een toevallige gebeurtenis voortekenen herkennen uit een vertelseltje aan een kind en de daaropvolgende dromen proberen na te jagen om vervolgens uit te komen op een getatoeëerd varken. Geloof hechten aan voortekenen is uiteraard niet realistisch, maar de rest is pure werkelijkheid. De Belgische kunstenaar Wim Delvoye is immers al sinds 1997 bezig met tatoeages op levende varkens en werd wereldberoemd. Dit heeft ongetwijfeld Damien Marie geïnspireerd in het getatoeëerd varken van Nathalie. Het album maakt hier ook duidelijk dat zelfs de meest ongewone elementen, zoals bijvoorbeeld uitermate zwaarlijvige mensen, kunnen gebruikt worden in zogenaamd kunstzinnige settings. Het is maar wat de galerijhouder en de kunstverzamelaar erin ziet, of wil zien, en ervoor wil betalen. Belangrijker hier is dat de bezigheid van de autistische persoon haar voldoening heeft gegeven en haar tot rust heeft gebracht. Dat haar werk daarna een buitensporig commerciële toekomst wacht, zal haar worst wezen.

Een gevoelig album dat tegen de achtergrond van een opgroeiend jong gezin een kritische noot laat zien over de kunstwereld.

JAN GOFFIN

https://www.stripspeciaalzaak.be/besprekingen/ga-ervoor-om-je-dromen-te-laten-uitkomen